## Sırbistan: Balkanların Kalbinde Bir Ülke
Sırbistan, Balkanlar’ın ortasında, Orta Avrupa’ya yakın konumuyla hem tarihi hem de kültürel açıdan dikkat çeken bir ülke. Denize kıyısı olmayan bu ülke, kuzeyde Macaristan, Hırvatistan ve Romanya; batıda Bosna-Hersek; güneyde Karadağ ve Bulgaristan ile komşudur. Güneyinde yer alan Kosova’yı ise resmi olarak tanımamaktadır. 88.500 km²’lik yüzölçümüyle, hem Avrupa hem de Balkan ülkeleri arasında geniş bir alana sahiptir. Başkenti ve en bilinen şehri Belgrad’dır. Yaklaşık 7 milyonluk nüfusun 2 milyona yakını Belgrad’da yaşamaktadır.
### Tarihin Derinliklerinden Günümüze
Sırbistan’ın tarihine bakıldığında, Sırp milletinin bugünkü Sırbistan bölgesine ilk olarak 7. yüzyılda geldiği ve Güney Slav milletine ait olduğu bilinir. Yugoslavya Devleti’nin adı da “Güney Slavların Ülkesi” anlamını taşır. 7. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar kendi krallıklarını ve prensliklerini kuran Sırplar, bu süreçte Hristiyanlığı benimsediler. 14. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu ile karşı karşıya geldiler; 1389’daki 1. Kosova Savaşı’nda her iki taraf da büyük kayıplar verdi. 1521’de Sultan Süleyman Belgrad’ı aldı ve Sırp prenslikleri Osmanlı topraklarına katıldı. Sırplar, 1878 Berlin Antlaşması ile bağımsızlıklarını kazandılar.
20. yüzyılda ise Balkan Savaşları ve Dünya Savaşları Sırbistan’ı etkiledi. 1914’te Gavrilo Princip’in Avusturya-Macaristan veliahtını öldürmesiyle 1. Dünya Savaşı başladı. Savaş sonrası Güney Slav milletleri Yugoslavya çatısı altında birleşti. 2003’te ülkenin adı Sırbistan-Karadağ olarak değişti, 2006’da Karadağ ayrıldı ve Sırbistan tekrar bağımsız bir ülke oldu. 2008’de ise Kosova bağımsızlığını ilan etti; Sırbistan Kosova’yı tanımıyor ve sınır hattı NATO tarafından korunuyor.
## Sırbistan’ın Simgeleri ve Kültürel Kimliği
### Bayrak ve Arma
Sırbistan’ın bayrağı kırmızı, mavi ve beyaz yatay şeritlerden oluşur. Bu renkler Panslavizm’in simgeleridir ve Slav milletleri için özel anlamlar taşır: kırmızı dökülen kanı ve cesareti, mavi özgürlüğü ve sadakati, beyaz ise barış ve asilliği temsil eder. Bayrağın sol kısmında ise kırmızı bir kalkan, üzerinde kraliyet tacı ve Sırbistan arması bulunur. Bu arma, eski Sırp krallıklarından mirastır ve modern Sırp devletinin gücünü simgeler.
### Dil ve Alfabe
Sırbistan’da Kiril alfabesi kullanılır; Slav ülkelerinin çoğu bu alfabeyi tercih eder. Her ses için bir harf vardır ve yazıldığı gibi okunur. Sırpça, Kiril alfabesinin yanı sıra Latin alfabesiyle de yazılabilir. Belgrad’da tabelalarda hem Latin hem de Kiril harflerini görebilirsiniz. Sırpça birkaç kelime öğrenmek, yerel halkın hoşnutluğunu kazanmak için iyi bir başlangıçtır. Örneğin, “merhaba” için “zdravo”, “nasılsın” için “kako si”, “evet” için “da”, “hayır” için “ne”, “seni seviyorum” için “volim te” diyebilirsiniz.
### Para Birimi
Sırbistan, Avrupa Birliği üyesi olmadığından kendi para birimi olan Sırp dinarını kullanır. 2.000 dinarlık banknotun karşılığı yaklaşık 17 euro’dur; bu da dinarın euro karşısında düşük değerli olduğunu gösterir. 100 dinarlık banknotta ise dünyaca ünlü bilim insanı Nikola Tesla’nın resmi bulunur. Tesla, ülke için büyük bir ulusal değerdir; Belgrad’daki havaalanına bile onun adı verilmiştir.
## Belgrad: Sırbistan’ın Canlı Başkenti
### Knez Mihailova Caddesi
Belgrad’a adım attığınızda ilk göreceğiniz yerlerden biri Knez Mihailova Caddesi’dir. Şehrin en işlek yaya caddesi olan bu yer, adını Sırbistan Prensi Mihailo’dan alır. Dünyaca ünlü mağazalar, elit insanlar, turistler ve sıradan yurttaşlar burada vakit geçirir. Yüksek yapılar, krem ve beyaz tonlarında, 100 yılı aşkın mimarileriyle caddeye değerli bir hava katar. Cadde, 1900’lü yılların başında da en işlek yerdi; zamanla tamamen yayalara özgü hale getirildi.
### Sokak Hayatı ve Ulaşım
Belgrad’da sokak müzisyenleri özgürce performans sergiler; piyano, gitar ve şarkı söyleyen sanatçılar caddede müzik yapar ve bağış beklerler. Seyyar patlamış mısır dükkanları da oldukça yaygındır. Şehirde tramvay ve metrobüs ağları mimariyi tam olarak görmeyi engellese de ulaşım oldukça kolaydır. Havaalanından şehir merkezine ücretsiz toplu taşıma hizmetleri bulunur; kırmızı otobüslerle bedava yolculuk yapabilirsiniz. Taksi kullanmak ise pahalıdır; havaalanı-şehir merkezi arası 14 km için 50 euro gibi yüksek ücretler talep edilebilir.
Belgrad’da kullanılan araçlar genellikle orta segmenttir; lüks otomobiller nadirdir. Yugoslavya döneminde üretilen Zastava Yugo marka otomobillerin üretimi 2008’de durdu, Fiat çatısı altında üretim devam ediyor. Şehirde en çok Skoda marka araçlar görülür; Çekya’ya yakınlık bu tercihi etkileyebilir. Metro ağı yoktur; toplu taşıma otobüsler, metrobüsler ve taksilerle sağlanır. Şehir yürüyerek de kolayca gezilebilir.
### Şehirdeki Bölünmüş Hayat
Belgrad, Sava Nehri ile ikiye bölünmüştür. Güney tarafı turistik alanlar, kafeler, oteller, müzeler ve parklarla doludur. Kuzey tarafı ise iş merkezleri, fabrikalar, havaalanı ve spor salonlarıyla daha sessiz ve iş odaklıdır. Kuzeyde Çin tabelaları, restoranlar ve kumarhaneler dikkat çeker; Çin ile ilişkiler oldukça iyidir. Çin Cumhurbaşkanı’nın ziyareti sırasında büyük bir kalabalık tarafından karşılanmıştır.
### Su ve Market Kültürü
Belgrad’da sokak çeşmelerinden su içmek güvenlidir; ancak ev veya otel musluklarından su içmek önerilmez, çünkü su oldukça kireçlidir. Marketlerde satılan plastik şişe sularının kalitesi vasattır; cam şişe sular tercih edilebilir. Süpermarket zinciri Maxi, halkın temel ihtiyaçlarını karşıladığı yerdir. Enflasyon yüksek olmasına rağmen fiyatlar Avrupa’ya göre daha ucuzdur. Süt, salam, sosis, et ve alkol gibi ürünler genellikle 1-2 euro arasında fiyatlandırılır.
Belgrad’ın güneyine doğru yürüdükçe halk pazarlarıyla karşılaşırsınız; burada taze ürünler uygun fiyatlarla satılır. Arka mahallelerde ise grafitiler ve görüntü kirliliği dikkat çeker; ancak genel olarak temizlik iyi durumdadır.
## Sırbistan’da Yeme-İçme Kültürü
### Et ve Hamur İşleri
Sırbistan’da ucuza güzel et porsiyonları bulmak mümkündür. Balkanlarda meşhur olan “cevapcici” biftekler burada da yaygındır; 5 tanesi 3,5 euroya doyurucu bir öğün sunar. Dana et burgeri “pljeskavica” 4,5 euro civarındadır. Tavuk biftekler, bol soğan ve acı sosla servis edilir; fiyatı yine 4,5 euro civarındadır.
Kahvaltıda yağlı hamur işleri tercih edilir. Restoranlarda veya kafelerde ana yemeğin yanına ekmek ve soslar için ayrı ücret ödenir; ikram kültürü yoktur. Hamurlu ve yağlı yiyeceklerin yanında yoğurt tüketimi yaygındır. Lüks fırınlarda tuvalet kullanmak için fiş üzerindeki şifre gereklidir; alışveriş yapmayanlar tuvaletleri kullanamaz.
### Gelir ve Çalışma Hayatı
2024 itibariyle saatlik asgari ücret 271 dinara (yaklaşık 2,5 euro) yükselmiştir. Minimum gelirli bir kişinin aylık geliri 540 euro, ortalama net gelir ise 830 euro’dur. Bu rakamlar kaliteli bir yaşam için yeterli olmasa da Balkan ülkelerine göre daha iyidir. Online alışveriş ve kurye hizmetleri gelişmiştir; Volt ve Glovo gibi firmalar yaygındır. Kuryeler saatlik 600 dinar, aylık ise 82.000-171.000 dinar arasında kazanabilirler.
Vergiler ise yüksektir; resmi bir işte çalışanlar %30’a varan gelir vergisi öderler. Limited şirket kurarsanız toplamda %48’e kadar vergi ödeyebilirsiniz.
## Konut ve Yaşam
### Apartmanlar ve Deprem Gerçeği
Belgrad’daki apartmanlar genellikle Yugoslavya döneminden kalma eski yapılar olsa da, içleri modern şekilde restore edilmiştir. Ülkede büyük depremler nadirdir; bu nedenle eski mimariler ayakta kalabilmiştir. Apartmanların içi sağlamdır, ancak asansörler pek güven vermez. Isıtma için doğalgaz, katı yakıt ve klima kullanılır.
Merkeze yakın eski apartman dairelerinin aylık kiraları 500 euro’dan başlar; yeni ve lüks dairelerde ise 3.000 euro’ya kadar çıkabilir. Bu rakamlar Avrupa’nın büyük şehirleriyle yarışır. Sırbistan’ın Avrupa Birliği’ne katılması halinde konut fiyatlarının daha da artması beklenmektedir.
### Sokak Hayatı ve Güvenlik
Belgrad’da açıkta satılan sandviç dükkanları yaygındır; yiyeceklerin ne kadar sağlıklı olduğu ise deneyimle anlaşılır. Evsiz insanlar azdır ve genellikle yardım istemek için agresif davranmazlar. Şehirde nostaljik fotoğraf çeken kişiler, gazete kağıdına basılı fotoğrafları gönlünüzden kopan bir ücret karşılığında sunar.
Yaz aylarında bile hava değişkendir; sert rüzgarlar nedeniyle insanlar zaman zaman uzun kollu kıyafetler giyerler. Cumhuriyet Meydanı’nda neredeyse her gün bir konser veya festival düzenlenir; Belgrad’da hayat akşam saatlerinde başlar.
## Eğlence ve Sosyal Hayat
### Gece Hayatı ve Festivaller
Belgrad’da akşamları sokaklar hareketlenir; dansçılar, müzisyenler ve satıcılar şehre canlılık katar. Waterfront bölgesinde nehir kenarında gün batımı izlenebilir, bisiklet sürülebilir veya koşulabilir. Nehir kenarındaki lüks rezidanslar, Amerikalı, Kanadalı ve Arap yatırımcılar tarafından satın alınmıştır.
Parklarda yaşlılar için satranç benzeri oyun masaları bulunur; kitap okumak, yalnız kalmak veya oyun oynamak için huzurlu bir ortam sunar. Gece eğlencesi için Skadarlija bölgesi popülerdir; gençler ve elitler için farklı mekanlar vardır. Sırp müzisyenler, sokak boyunca eğlenceyi sürdürürler.
### Kadınlar, Erkekler ve Toplumsal Yapı
Sırbistan’da kadınlar genellikle açık giyinirler; yerel halk, Sırp kadınlarının geleneksel bir hayat aradığını söyler. Zengin yabancılarla evlenmeye sıcak bakarlar; ancak varlıksız biriyseniz güzel bir mın dinamiklerini bir arada sunar.
